Maxaa Sababa Madax Xanuunka Markaad Soomantahay?

 

Fahamka Xanuunka Xanuunka Madax xanuunka Xiliyada Soonka Ramadaanka

Soo koobid:
Bisha barakeysan ee Ramadaan waxaa ka mid ah in la soomo laga bilaabo waaberiga ilaa qorrax dhaca, kuwaas oo saameyn ku yeelan kara jirka oo ay ka mid yihiin madax xanuun.

Maqaalkani waxa uu si qoto dheer uga hadlayaa fahamka cilmiyaysan ee sababaha keena madax-xanuun marka la sooman yahay bisha Ramadaan, iyada oo la sahaminayo arrimo ay ka mid yihiin fuuq-baxa, hababka dheef-shiid kiimikaad oo beddela, kaafinta oo ka baxda, hurdo la'aanta, iyo isbeddellada hormoonnada. Fahamka hababka hoose waxay ka caawin kartaa shakhsiyaadka inay yareeyaan oo ay si wax ku ool ah u maareeyaan madax-xanuunnada la xiriira soonka.

Soonka bisha Ramadaan waa waajib diini ah oo saaran malaayiin muslimiin ah oo adduunka oo dhan ah, oo ay ku jiraan ka fogaanshaha cuntada, cabbitaanka, sigaarka, iyo hawlaha qaarkood laga bilaabo waaberiga (Suxuur) ilaa qorrax dhaca (Afurka). Inkasta oo soonku leeyahay muhiimad ruuxi ah, waxay sidoo kale ku soo rogtay caqabado jireed oo jidhka ah, oo ay ku jiraan bilawga suurtagalka ah ee madax-xanuun. Madax xanuunka inta lagu jiro soonka wuxuu si weyn u saameyn karaa fayoobida iyo wax soo saarka qofka, taasoo u baahan in si qoto dheer loo fahmo etiology-ga.


▪ FUUQBAXA:

Mid ka mid ah waxyaabaha aasaasiga ah ee keena madax-xanuunnada xilliga soonka ee Ramadaanka waa fuuqbaxa. Soonka dheeraadka ah iyada oo aan la helin dareere waxay u horseedi kartaa hoos u dhaca mugga dhiigga iyo plasma osmolality, kicinta fuuqbaxa maskaxda iyo madax-xanuun dambe. Madax xanuunka fuuq-baxa ayaa inta badan lagu gartaa xanuunka garaaca oo ka sii daraya wakhti dheer oo soonka.


▪ NIDAAMYADA DHEEF-SHIID

Dheef shiid yada kiimikaad ee la beddelay inta lagu jiro soonka, jidhku waxa uu maraa la qabsiga dheef-shiid kiimikaadka si uu uga faa'iidaysto kaydka tamarta ee kaydsan, ugu horrayn glycogen iyo baruurta. Isbeddelladan dheef-shiid kiimikaad waxay saameyn karaan heerarka gulukooska dhiigga, taasoo keenta hypoglycemia, taas oo la xiriirta madax-xanuun. Intaa waxaa dheer, isbeddelada dheellitirka elektrolytka, sida heerarka soodhiyamka oo hoos u dhacay, waxay gacan ka geysan karaan xanuunka madax-xanuun inta lagu jiro soonka.

▪ NOOCA CUNTADA AAD KU SUXUURATAY:

Cuntada lagu suxuurto iyana waxay qayb ka noqon kartaa in aad dareento madax xanuun daran maalinkii aad soomantahay, taas oo la sheego in cuntooyinka sonkortu ku badantahay ee Carbohydrates leh ay sababaan inay keenaan madax xanuunka xiliga lagu gudo jiro soonka. Taas oo lagu talinaayo inaad cuntooyinka sonkorta badan lahayn cunto si aanad u dareemin madax xanuun. kuwaas oo dhammaantood kicin kara madax-xanuun.


▪ HURDO YARIDA:

Isbeddellada ku yimaadda hab-nololeedyada hurdada, sida hurdada oo aad goor hore ka soo toosto ama aad u soo jeeddo  Macno la'!aan waxay carqaladayn kartaa laxanka wareegga waxayna qofka u horseedaa madax-xanuun. Hurdo la'aanta ayaa laga yaabaa inay uga sii darto walbahaarka oo ay kiciso madax-xanuun nooca kacsanaanta ama jafwareer inta lagu jiro soonka.

▪ISBEDDELLADA HORMONADA :

Soonka bisha Ramadaan waxa ay saamayn ku yeelan kartaa qaababka dheecaanka hormoonnada, oo ay ku jiraan cortisol, insulin, iyo serotonin, kuwaas oo door ka ciyaara habaynta diiqada, dheef-shiid kiimikaadka gulukooska, iyo niyadda. Habaynta hormoonnadan inta lagu jiro soonka waxay gacan ka geysan kartaa horumarinta madax-xanuun iyada oo loo marayo habab kala duwan, oo ay ku jiraan vasoconstriction, caabuq, iyo dheellitir la'aanta neurotransmitter.

GABOGABADII

Madax xanuunka inta lagu jiro soonka bisha Ramadaan waa noocyo badan, oo ku lug leh fuuq-baxa, gaajada, hababka dheef-shiid kiimikaadka oo beddelay, khalkhalka hurdada, iyo isbeddellada hormoonnada.

Aqoonsiga hababkan hoose ayaa muhiim u ah hirgelinta tallaabooyinka ka hortagga iyo xeeladaha maaraynta waxtarka leh, sida fuuq-bax ku filan, nafaqo dheellitiran, yaraynta kafeyn tartiib tartiib ah, hababka nadaafadda hurdada, iyo farsamooyinka maareynta cadaadiska.